Opis zabytku
Kościół p.w. św. Piotra i Pawła w Mariance
Kościół w Mariance jest niezwykły ze względu na swoje wnętrze: gotyckie polichromie oraz dawny, drewniany wystrój. Zastanawia fakt tak bogatych malowideł ściennych w tak małej miejscowości.
Historia
Przywilej lokacyjny dla Marianki wystawił komtur elbląski Henryk von Ger. Stało się to pomiędzy 1304 a 1312 rokiem, nie ma pewności gdyż przywilej lokacyjny zaginął. Wieś założono na surowym korzeniu. Najprawdopodobniej kościół zaczęto budować po 1334 r. (wystawiono wtedy dokument potwierdzający lokację wsi). Początkowo świątynia była p.w. Wniebowzięcia NMP. Pierwszym wzmiankowanym proboszczem był Hildebrand. Podejrzewa się, że fundatorami polichromii byli krzyżaccy dostojnicy m.in. Henryk Reuss von Plauen (komtur elbląski), którego herb odnaleziono na południowej ścianie świątyni. Od reformacji do 1945 r. należała do luteran. Stanowiła samodzielną parafię, której ostatnim proboszczem był pastor Siegmund. Po drugiej wojnie światowej został przejęty przez kościół rzymskokatolicki. Do tej pory jest kościołem filialnym parafii Pasłęk.
Opis architektoniczny
Kościół zbudowano na planie prostokąta. Jako pierwsze powstało prezbiterium (1334 r.). Przez kilka dziesięcioleci wystarczało dla potrzeb okolicznych wiernych. Pod koniec XIV wieku dobudowano główną nawę oraz kwadratową wieżę na kamiennym fundamencie. Potężne, sosnowe bale zostały wykorzystane do stworzenia konstrukcji dachowej. Pierwotny strop był płaski, obecny spływa skośnie na boczne ściany. W 1723 r. budowla wzbogaciła się o galerie – typowy element protestanckich kościołów.Autorem głównego ołtarza wykonanego w 1682 roku jest Johannes Pfeffer. Centralnym obrazem jest Ukrzyżowanie, ponad nim umieszczono scenę Wniebowstąpienia Chrystusa. Jeszcze około dziesięciu lat wierni musieli czekać na pojawienie się ołtarzy bocznych. Ciekawym rozwiązaniem jest umieszczenie tabernakulum w otworze ściennym (100 na 80 cm) na lewo od ołtarza. Wewnętrzną stronę drewnianych drzwiczek tabernakulum ozdobiono wizerunkiem Chrystusa jako Męża Boleści. Wykonana z drewna i metalu monstrancja pochodząca z XVIII w. jest pozłacana, umieszczono na niej barwne kamienie. Kolejnym cennym obiektem kościoła w Mariance jest ambona wykonana w 1692 r. przez Izaaka Riga. Zdobią ją rzeźby Chrystusa i czterech ewangelistów. Figury patronów kościoła Piotra i Pawła oraz wizerunek Mojżesza znalazły się na balustradzie przy schodach. Jednym z cenniejszych obiektów jest ośmioboczna, granitowa chrzcielnica w formie kielicha pochodząca ze średniowiecza. Dźwięk rozbrzmiewający w niedzielę z kościoła wydobywa się z dzwonów, które najprawdopodobniej pochodzą z połowy XIX wieku. Wcześniejsze, z 1403 r., już nie istnieją – jeden z nich został przetopiony, dwa zaginęły. Dzwon odlany w Elblągu w 1705 r. znajduje się dziś przy kaplicy ewangelickiej w Verden nad rzeką Aller.W posadzce prezbiterium za ołtarzem znajduje się marmurowa płyta nagrobna z XVII w. Został pod nią pochowany zasłużony dla parafii pastor Laurentius Matzke, który przez pół wieku służył w tym kościele.Wokół świątyni istniał cmentarz ewangelicki. Został zlikwidowany po 1945 r. jednak i dziś można odnaleźć fragmenty nagrobnych tablic.W XIX w. teren kościoła ogrodzono ceglanym murem.
Ciekawostki
W 1892 roku odkryto w kościele piętnastowieczne polichromie. Sceny przedstawiały Zwiastowanie oraz dwunastu apostołów. Już w XXI wieku, a dokładnie w 2007 roku, woda ściekająca po zachodniej ścianie odsłoniła dalsze części polichromii. Konserwatorzy pracujący nad malowidłami odkryli jeszcze tzw. Wniebowzięcie św. Marii Magdaleny czyli wizerunek świętej unoszonej przez anioły (bardzo rzadkie w sztuce państwa zakonnego) oraz nierozpoznaną scena z trzema postaciami.
Informacje praktyczne
- obiekt otwarty podczas niedzielnych mszy świętych o 8:30 (raz w tygodniu przyjeżdża ksiądz z pobliskiego Pasłęka)
- w kościele trwają prace konserwatorskie