Opis zabytku
Dawny zamek krzyżacki w Giżycku
Zamek w Giżycku został zbudowany w XIV wieku przez Krzyżaków. Do czasów współczesnych zachował się dom główny z renesansowymi szczytami. Od wielu lat zamek stoi pusty, w fatalnej kondycji technicznej.
Historia
Pierwsza drewniana strażnica na przesmyku między Jeziorami Niegocin i Kisajno została prawdopodobnie wzniesiona w 1285 roku przez komtura z Pokarmina – Meinharda von Querfurt. Jednakże źródła potwierdzają jej istnienie dopiero w 1337 roku. W 1365 roku strażnica została zniszczona w wyniku najazdu Litwinów pod wodzą księcia Kiejstuta. Zamek odbudowano już jako murowany około 1377 roku, kiedy to wielkim mistrzem krzyżackim był Winrych von Kniprode. Swoją siedzibę miał tu komornik, z wyjątkiem okresu od 1489 do 1517, kiedy urzędował tu prokurator. Po sekularyzacji Prus w 1525 roku na zamku miał swoją siedzibę książęcy starosta. Funkcję tę w Giżycku pełnili często przedstawiciele rodu Lehndorffów, którzy byli właścicielami pobliskiego Sztynortu. W 1560 roku przebudowano zamek w stylu renesansowym pod kierunkiem nadwornego budowniczego Christopha Romera z Królewca. Prawdopodobnie wtedy wewnątrz budynku wzniesiono klatką schodową. Gotyckie, sterczynowo-schodkowe szczyty zastąpiono renesansowymi, półkolistymi, zachowanymi po dziś dzień. Kolejna przebudowa miała miejsce w latach 1613-1614 i uczyniła z zamku rezydencję myśliwską. Zapewne wtedy pokryto barwnymi polichromiami stropy i ściany piętra reprezentacyjnego. Dobudowano również dwa barokowe skrzydła, które spłonęły w 1749 roku i zostały rozebrane. Z kolei po wojnie rozebrano jednokondygnacyjny budynek z cylindryczną basztą, pochodzący z okresu nowożytnego. Kiedy w 1752 roku zlikwidowano w Prusach starostwa, na zamku mieścił się zarząd domeny książęcej. W 1852 roku zamek został kupiony przez Wojskowy Urząd Skarbowy. Zakwaterowano w nim kadrę inżynierów – budowniczych Twierdzy Boyen. Zamek stał się również siedzibą kolejnych komendantów Twierdzy Boyen, którzy mieszkali w niej w latach 1852-1945. Po drugiej wojnie światowej na terenie dawnego przedzamcza wybudowano pawilon hotelowy, zupełnie nie komponujący się z otoczeniem i z samym zamkiem. Obecnie zamek jest własnością prywatną, nie użytkowaną i niszczejącą.
Opis architektoniczny
Zamek był budowlą masywną, wysoką, ale niedużą. Założony został na planie prostokąta. Znajdują się w nim dwie dostępne obecnie piwnice sklepione kolebkowo oraz jedna niedostępna, gdzie być może znajdował się piec, czyli podstawa komina. Dom zamkowy miał trzy kondygnacje, przykryty został wysokim dachem dwuspadowym. Wzniesiono go z cegły, a w partiach fundamentów – z kamienia. Naroża podparto szkarpami. Wnętrze zamku zostało całkowicie przebudowane w czasach nowożytnych. Pierwotnie zapewne nie było tu sklepień, a belkowe stropy. Funkcje gospodarcze pełniły pomieszczenia przyziemia, reprezentacyjne – pierwszego piętra, obronno-magazynowe – drugiego piętra. Zamek posiadał od strony Jeziora Niegocin przedzamcze. Całość założenia otoczona była murem obronnym i fosą, której pozostałości wykorzystano prawdopodobnie do budowy kanału w XIX wieku.
Ciekawostki
Z zamku do miasta najkrótsza droga prowadzi przez niezwykle ciekawy zabytek techniki – działający do dziś most obrotowy na Kanale Łuczańskim, zbudowany w 1860 roku dla ułatwienia łączności Twierdzy Boyen z miastem. Waży on ponad 100 ton i był i jest obracany ręcznie przez jednego człowieka. Otwierany jest według dziennego rozkładu, dostosowanego do rozkładu rejsów statków Żeglugi Mazurskiej.3 stycznia 2008r. zawaliła się jedna ze ścian zamku – obiekt grozi zawaleniem, wymaga kosztownej odbudowy. Zamek otoczony jest ze wszystkich stron wodą (jeziora, kanały). W 1969 roku podczas prac przy budowie motelu odkryto ślady palowania, niezwykle rzadko występującą na tym terenie technikę budowlaną.
Informacje praktyczne
Zamek nie jest udostępniony do zwiedzania, można go obejrzeć zza ogrodzenia.
Wyświetl większą mapę