Oddział Warmińsko-Mazurski PTTK
Opis zabytku
Sanktuarium w Krośnie
Znajduje się tu kościół odpustowy Najświętszej Marii Panny i Józefa, z krużgankiem. Jest to jedno z kilku warmińskich założeń pielgrzymkowych, związane z kultem figurki Matki Bożej. Gotycka, alabastrowa figurka z ok. 1400 roku zaginęła w 1945. Obecnie znajduje się w głównym ołtarzu jej kopia. Na miejscu kolejnych kaplic, od 1709 roku, głównie z fundacji biskupa Teodora Potockiego, wzniesiono obecny barokowy, osiowo zakomponowany zespół architektoniczny. Kościół zbudowany w stanie surowym do 1720 roku, według planów architekta warszawskiego, najprawdopodobniej Józefa Piola, przez Jana Krzysztofa Reimersa z Ornety, został wykończony wewnątrz do 1733. Posiada korpus 3-przęsłowy o szerokiej nawie, do której całkowicie otwierają się arkadami płytkie kaplice utworzone między filarami przyściennymi; krótkie prostokątne prezbiterium flankowane przez aneksy z lożami na piętrze. Z zewnątrz dominuje ukończona w latach 1751-59 późnobarokowa, parawanowa, płaska fasada z dostawionymi po bokach korpusu wieżami, wolutowym szczytem między nimi i płytką kruchtą, dźwigającą taras z balustradą. Nad arkadą kruchty znajduje się refiefowa scena Nawiedzenia NMP, wykonana w 1760 roku przez Krzysztofa Perwangera z Tolkmicka; w szczycie znajduje się Matka Boża w glorii z 1936-40, która jest kopią poprzedniej z 1845 roku. Snycerskie wyposażenie wnętrza późnobarokowe z 1725-29, w większości wykonane przez Krzysztofa Peuckera z Reszla.
Dziedziniec wokół kościoła otoczony krużgankami wzniesionymi etapami w latach 1720-25 (część wschodnia), 1750-58 i 1768-77 (szersza część zachodnia), sklepionymi, otwierającymi się nań arkadami, z 4 kopułowymi kaplicami w narożach i bramą na osi fasady kościoła. Posągi na ścianie frontowej krużganków pochodzą z lat 1925-27 i są kopiami rzeźb z 1876 roku. Na uwagę zasługuje piękna krata z 1768 w otworze bramy.
Przy północnym ramieniu krużganków znajduje się 3-skrzydłowy budynek konwiktu zgromadzenia kapłańskiego, barokowy z 1722-27, nadbudowany i gruntownie przerobiony w latach 1918-28, po spalenie w roku 1914
