Opis zabytku

Kościół farny p.w. świętych Apostołów Piotra i Pawła w Morągu

Gotycki ceglany kościół wzniesiono w latach 1305-1312, nadając mu wezwanie świętych Apostołów Piotra i Pawła. Jest orientowany, umiejscowiony w południowo-zachodnim narożniku miasta, niedaleko zamku (oddzielone fosą, kiedyś miały połączenie za pomocą ganku).Ocalał jako jedyna budowla z pożaru miasta w 1414 roku. W roku 1525 roku został przejęty przez protestantów. Około roku 1550 wybudowano w nawach bocznych drewniane empory (rozebrane po II wojnie światowej). Każdemu cechowi rzemieślników przydzielono jedną (ściany i parapety empor pokryte zostały obrazami i cytatami biblijnymi związanymi z danym cechem rzemieślniczym).Kolejny pożar miasta z 24 września 1697 roku oszczędził świątynię. W styczniu 1807 roku Francuzi zamienili go na magazyn solny i wojskowy lazaret. W tym roku również dobudowano od strony południowej kaplicę w stylu barokowym, otwartą do środka kościoła. Remonty przeprowadzono najpierw w roku 1856 wymieniając konstrukcję dachu oraz stolarkę drzwiową i okienną, a w roku 1895 w nawie głównej rozebrano płaski deskowany sufit i zastąpiono pozornym gipsowym sklepieniem gwiaździstym.Po II wojnie światowej kościół powrócił w ręce katolików. Ksiądz Emanuel Muzyka, pierwszy powojenny proboszcz, w roku 1946 rozebrał empory, a w 1948 odkryto freski i poddano je konserwacji.

Kościół ceglany, trójnawowy pseudobazylikowy, orientowany. Prezbiterium ośmioboczne dołączone do głównego korpusu. Od strony północnej w narożniku do bryły kościoła przylega wieża. Wybudowana na planie kwadratu ma 35 m wysokości i nakryta jest dachem siodłowym. Jej ściany zdobią podwójne otynkowane blendy, a szczyt zakończony sterczynami. Obok wieży dobudowana boczna kruchta. Po stronie południowej dostawiona w roku 1807 kaplica Matki Boskiej. Boczne ściany wzmacniają przypory zakończone wieżyczkami. Nawy boczne oddzielone od głównej czterema filarami regotyzowanymi w roku 1992. Ołtarz główny w stylu barokowym z końca XVII wieku, drewniany dwukondygnacyjny. Z boku naturalnej wielkości figury św. Piotra i Pawła. Za tabernakulum obraz „Ostatnia Wieczerza”. Pierwsza kondygnacja - figura Chrystusa umierającego na krzyżu w otoczeniu Matki Boskiej, św. Jana i Marii Magdaleny; po bokach kolumny, a pomiędzy nimi posągi Mojżesza i św. Jana Chrzciciela. Druga kondygnacja - płaskorzeźba Chrystusa Zmartwychwstającego, po bokach figury czterech ewangelistów z atrybutami.W prezbiterium gotyckie polichromie figuralne z końca XV wieku. W jego południowej ścianie dwa renesansowe epitafia - Piotr zu Dohna i jego żona Katarzyna von Zemen. Najcenniejszy zabytek to krucyfiks znajdujący się na północnej ścianie prezbiterium. Datowany jest na drugą połowę XIV wieku.Ambona jest późnobarokowa, z końca XVII wieku. Ścianę południową nawy bocznej zdobią trzy części z rozmontowanego drewnianego baptysterium – płaskorzeźby: „Arka Noego”, „Przejście Izraelitów przez Morze Czerwone” i „Naam Syryjczyk oczyszczający się z trądu w rzece Jordan”.Organy z 1705 roku, dwuczęściowe, zbudowane przez Mateusza Obucha, morąskiego organmistrza. Umieszczone na emporze chóru muzycznego. Wieńczy je figura króla Dawida. Na filarach w nawie głównej na konsolach figura Madonny z okresu manieryzmu oraz rzeźba barokowa z połowy XVII wieku przedstawiająca postać kobiecą. Ponadto dwa żyrandola – ośmioramienny barokowy z 1604 roku i sześcioramienny z końca wieku XIX. Przy zachodnim wejściu do kościoła stoją dwie gotyckie misy chrzcielne.

W czasie wojny siedmioletniej w świątyni były odprawiane nabożeństwa dla Rosjan. 17 stycznia 1818 roku, podczas trzęsienia ziemi, została uszkodzona wieża kościelna. W nawach bocznych sklepienia kryształowe z roku 1505. Po prawej stronie na ścianie zachodniej kościoła widać miejsce po ganku łączącym świątynię z zamkiem.

- tel. na plebanię: (89) 757-26-69,

- zwiedzanie kościoła: grupy zorganizowane – po uprzednim zgłoszeniu telefonicznym, indywidualnie – pół godziny przed i po Mszy świętej,

- w wakacje letnie koncerty organowe (w niedziele o godz. 20.00),

- czas zwiedzania – około 30 minut.