Opis zabytku

Zamek w Rynie

Warownię w Rynie na ziemiach pruskiej Galindii założył mistrz Winrych von Kniprode. Pierwsza informacja o umocnionej strażnicy w Rynie pojawia się w 1377 roku w zakonnej kronice Wiganda z Marburga. Zamek murowany zaczęto wznosić prawdopodobnie po 1379 roku. Pierwotnie stanowił on siedzibę prokuratora. W 1385 roku postanowiono utworzyć w Rynie komturstwo. Główny ośrodek administracji krzyżackiej dla niemal całego terenu na wschód od Łyny i na południe od Pregoły. Zamkowi w Rynie podlegały zamki w Barcianach, Sątocznie, Kętrzynie, Giżycku, Szestnie i w Ełku. Oficjalnie zamek stał się siedzibą komtura w 1394 roku. Prawdopodobnie już wtedy stało pierwsze południowo-wschodnie skrzydło i mury kurtynowe, które zamykały czworokątny dziedziniec. Wzdłuż tychże murów miały wkrótce powstać kolejne trzy skrzydła, zgodnie z ogólnie przyjętym w państwie krzyżackim schematem zamku komturskiego. Pierwszym komturem w 1394 roku został Fryderyk von Wallenrode, brat wielkiego mistrza Konrada von Wallenrode. Zmarł on dwa lata poźniej na nieuleczalną wówczas wściekliznę. Kolejny komtur pełnił swój urząd zaledwie rok, albowiem w 1397 roku komturstwo w Rynie zlikwidowano. Zamek stał się ponownie siedzibą prokuratora. Formę typową dla zamków komturskich przyjęło więc tylko jedno skrzydło, albowiem po zlikwidowaniu komturstwa nie kontynuowano już budowy w zaplanowanym kształcie. Siedzibą komtura zamek w Rynie był jeszcze dwukrotnie: w latach 1418-1422 i 1477-1525. Zamek w Rynie oprócz znaczenia administracyjnego i militarnego, miał dla Krzyżaków także znaczenie gospodarcze. W piwnicach zamku przechowywano ogromne zapasy miodu, które zapewne przeznaczano na zaopatrzenie również okolicznych zamków, a także na eksport. Komturowi ryńskiemu podlegała duża flotylla rybacka. W latach 1412-1420 funkcjonowała huta żelaza.Po sekularyzacji państwa krzyżackiego w 1525 roku na zamku rezydował książęcy starosta, główny przedstawiciel terenowej administracji pruskiej. Na zamku miał swoją siedzibę również książęcy łowczy. W I poł. XVII wieku zbudowano dwa kolejne skrzydła zamku: południowo-zachodnie z przejazdem bramnym i północno-zachodnie. Zamek spłonął w 1657 roku w wyniku odwetowego najazdu Tatarów pod wodzą hetmana Wincentego Gosiewskiego. W XVIII wieku zamek podupadł na tyle, że w 1794 roku władze pruskie wystawiły go na sprzedaż. Kupił go pułkownik Schimmelpfenig von der Oge za tysiąc talarów. W 1810 roku córka pułkownika sprzedała zamczysko za 553 talary Żydowi ze Szczytna – Mosesowi Meyerowi Cohnowi. Kolejnym właścicielem zamku za cenę 400 talarów został chirurg Grundmann. Po jego śmierci zamek trafił w ręce wdowy po Cohnie za 600 talarów. W 1836 roku zamek sprzedano poczmistrzowi Dreyerowi za 300 talarów. W 1853 roku kupiły go władze rejencji gąbińskiej za kwotę 900 talarów, urządzając w nim, po poważnej przebudowie, więzienie. W 1881 roku pożar strawił prawie całą zabudowę. Odbudowa trwała do 1911 roku. W 1883 roku zbudowano czwarte, północno-wschodnie skrzydło. Po 1945 roku zamek służył m.in. jako siedziba urzędów, biblioteki, regionalnego muzeum, galerii sztuki. Ostatecznie, ze względu na zły stan techniczny obiektu, ponownie wystawiono go na sprzedaż. Od 2001 roku zamek znajduje się w rękach prywatnych. Od 2006 roku mieści się na zamku Mazurskie Centrum Kongresowo-Wypoczynkowe „Zamek Ryn”.

Zamek założono na planie prostokąta 44 m na 53 m. Skrzydło gotyckie, którego piwnice przykryto sklepieniami krzyżowymi, miało trzy kondygnacje. W przyziemiu znajdowały się dwa pomieszczenia, w tym obszerna sala, również sklepione krzyżowo. Na piętrze w części wschodniej mieściła się kaplica z wysokimi ostrołukowymi oknami i kapitularz z wydzieloną komnatą komtura (po zlikwidowaniu komturstwa najprawdopodobniej przekształcony na izbę prokuratora i refektarz). Kaplica była sklepiona krzyżowo-żebrowo lub gwiaździście. Nad niższym od kaplicy kapitularzem znajdowała się zbrojownia. Najwyższa kondygnacja z gankami służyła celom obronnym, natomiast poddasze magazynowym. Skrzydło przykrywał dach dwuspadowy z podwieszaną konstrukcją więźby. Elewacje boczne były ozdobione dekoracją geometryczną z cegieł zendrówek i prawdopodobnie zakończone dekoracyjnymi szczytami schodkowymi. W XVII wieku zabudowano i podwyższono średniowieczne krużganki. Po pożarze w 1881 roku elewacje ozdobiono krenelażowo-arkadowym gzymsem ze sterczynami na narożach.

Nazwa zamku wzięła się według legendy stąd, że przypominał on Krzyżakom zamki stojące nad rzeką Ren (Rheim).Według legendy po zamku w Rynie przechadza się duch białej damy. Legenda mówi, że jest to księżna Anna, żona litewskiego księcia Witolda.

Pieśń „O wtargnięciu tatarskim” poświęcona najazdowi na zamek i osadę Ryn w 1657 roku autorstwa mieszkańca Rynu Tomasza Molitora (1616-1682) była jedną z najbardziej znanych pieśni religijnych na Mazurach. Trafiła ona do kancjonałów, wydawanych na podstawie przywileju z 1738 roku i wznawianych stale przez niemal 200 lat. W 1817 roku Ryn odwiedził Julian Ursyn Niemcewicz.

Parking przy hotelu

Wyświetl większą mapę